یادداشت دکتر شهین ایروانی دبیر علمی همایش دهم- 22 اردیبهشت1398

نهادهای آموزش ایران قرن ها با چارچوب و نظام کم و بیش ثابتی به حیات خود ادامه داد و اصلاح آنها موضوعیتی نیافت. اما از تاسیس مدرسه توسط میسیونرهای خارجی و آشنایی با آموزش مدرن در قرن نوزدهم میلادی، تحسین آموزش مدرن آغاز و گسترش نهاد آموزش مدرن شرط پیشرفت تلقی شد. از آن زمان نظام آموزشی در طول نزدیک به 180 سال با تحولات بسیار مواجه شده است: تاسیس اولین نهاد آموزش مدرن یعنی دارالفنون و پایه گذاری وزارت علوم(پدربزرگ وزارت آموزش و پرورش)، تاسیس اولین مدرسه ابتدایی جدید توسط یک ایرانی- مدرسه رشدیه و پایه گذاری انجمن معارف ملیه(پدر بزرگ شورای عالی آموزش و پرورش)، تصویب اولین مواد قانونی درباره آموزش و پرورش در متمم قانون اساسی مشروطه، تصویب قانون اساسی معارف و ورود دولت به عرصه آموزش و پرورش عمومی، شکل گیری یک نظام متمرکز آموزشی به تقلید از فرانسه، استقرار یکسان گرایی در نهاد آموزش و دیکته محتوای آن در سازمان پرورش افکار با نفوذ آلمانی ها، گسترش سازمان وزارت آ.پ، ورود و مداخله آمریکایی ها در قالب اصل چهار ترومن، تصویب آموزش رایگان، تغییر مقاطع تحصیلی بر اساس الگوی آمریکایی – افزودن مقطع راهنمایی تحصیلی، وقوع انقلاب اسلامی، ورود مربی پرورشی به مدارس، ارائه طرح های پیشنهادی متعدد از سوی گروه های مختلف برای اصلاح نظام آموزشی، تصویب طرح تغییرات بنیادی آموزش و پرورش- 1367،  اصلاحات مقطع متوسطه، استقرار نظام سالی - واحدی و گسترش عرصه های تحصیلات متوسطه با هدف تقویت آموزش های فنی و حرفه ای، گسترش برنامه آموزش‌های پیش دبستانی، تغییر برنامه مقطع ابتدایی، بازنگری کتاب های درسی، تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش- 1390، تغییر مقاطع آموزشی از سه به چهار مقطع تحصیلی، تغییر کتاب های درسی بر اساس سند.

 با تسامح می توان دست کم هر 7 سال از یک اتفاق با هدف اصلاح و ارتقای نهاد آموزش صحبت کرد؛ هر چند نباید فراموش کنیم که رویکرد اصلاحات پس از پیروزی انقلاب، برخلاف تمام ادوار قبلی، رویکردی غیر تقلیدی است و پای حضور و مداخله هیچ خارجی در میان نیست، با این وصف، روند نارضایتی از نظام آموزشی روبه افزایش است. گویی دوری از اهداف آموزشی هر روز بیشتر و کامیابی مدرسه در انجام وظایفش کمتر می شود. اینک، پس از این همه تجربه در طرح و اجرا و تنظیم اسناد تحولی، وقت آن رسیده که گامی اساسی تر برداریم و به بررسی بنیادین پدیده اصلاحات آموزشی، تبیین فلسفی و تحلیل چالش های گاه عمیق آن بپردازیم و به موازات آن با تحلیل تلاش های اصلاح گرانه موفق، اقتضائات اصلاح گری موثر را بیابیم.